Τάσος Κωστόπουλος

«Ο Μωρέας, η Ηπειρος, η Θεσσαλία, η Σερβία, η Βουλγαρία, τα νησία του Αρχιπελάγους, εν ενί λόγω η Ελλάς άπασα έπιασε τα όπλα» 

Αλέξανδρος Υψηλάντης, Επαναστατική προκήρυξη, 24/2/1821 

Μια από τις συνέπειες της καθιέρωσης (επί Οθωνα) της 25ης Μαρτίου ως εθνικής επετείου υπήρξε η αποσύνδεση στη νεοελληνική συλλογική συνείδηση της καθαυτό επαναστατικής εμπειρίας του 1821 από τα προεόρτιά της, έναν μήνα νωρίτερα, στη Μολδοβλαχία.

Κάτι οι ενδοπελοποννησιακοί τοπικιστικοί ανταγωνισμοί (αν η εθνεγερσία ξεκίνησε στην Αχαΐα ή με την απελευθέρωση της Καλαμάτας, δύο μέρες πριν από την υποτιθέμενη ύψωση του λαβάρου στην Αγία Λαύρα), κάτι ο πραγματικός περιορισμός της επανάστασης –ως μαζικού φαινομένου– στα εδάφη που αποτέλεσαν τελικά το πρώτο ελληνικό κράτος, ποιος ο λόγος να θυμάται κανείς πως η εναρκτήρια προκήρυξη του Αγώνα εκδόθηκε στις 24 Φλεβάρη στο Ιάσιο της Ρουμανίας, και μάλιστα με περιεχόμενο πολύ διαφορετικό από τη διεκδίκηση ανεξάρτητης κρατικής οντότητας για τους ελληνόφωνους (και αλβανόφωνους) χριστιανούς που ζούσαν στη νοτιότατη εσχατιά της Βαλκανικής; 

Η γραμμή της αποσύνδεσης των δύο εγχειρημάτων έχει άλλωστε υπαγορευθεί εδώ κι ενάμιση σχεδόν αιώνα από τον εθνικό μας ιστορικό, τον αρχιτέκτονα της εικόνας που η νοερή κοινότητα των Νεοελλήνων διαμόρφωσε στο μεσοδιάστημα για τη διαχρονική ιστορική της διαδρομή.

«Είναι άραγε αναγκαίον να διέλθωμεν διά μακρών την ελεεινήν εκείνην ιστορίαν;»αναρωτιέται χαρακτηριστικά στο κανονιστικό έργο του, όταν έρχεται η στιγμή να περιγράψει τα γεγονότα της επτάμηνης εκστρατείας του Αλέξανδρου Υψηλάντη και των συντρόφων του μεταξύ Προύθου και Δούναβη (Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», τ. ΙΕ΄, Αθήνα 1971, σ. 21).

Εξίσου αρνητική απέναντι στο εγχείρημα του τσαρικού πρίγκιπα υπήρξε και η αριστερή ιστοριογραφία, που προτίμησε ν’ ασχοληθεί με τα κοινωνικά συμφραζόμενα της νικηφόρας επανάστασης στη νότια Ελλάδα. 

Παρά τον τυχοδιωκτισμό και την αποκοπή του από την εκεί κοινωνία, το κίνημα του Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες δεν παύει όμως ν’ αποτελεί έναν βασικό κρίκο για την κατανόηση της αλυσίδας των διαδικασιών που οδήγησαν στη διαμόρφωση του σημερινού ελληνικού έθνους.

Τη μετάβαση, με άλλα λόγια, από τις υπερτοπικές νοερές κοινότητες των ελληνόγλωσσων αναγνωστών και των ριζοσπαστικοποιημένων μικροαστών της βαλκανικής διασποράς, που οραματίζονταν τη μεταφύτευση της γαλλικής επαναστατικής εμπειρίας στην οθωμανική Ανατολή, στην τελική οικοδόμηση μιας εδαφοποιημένης συλλογικής οντότητας, όπου τα κοινά βιώματα του οκτάχρονου αγώνα λειτούργησαν ως συγκολλητική ύλη και νοηματοδότηση μιας συνειδησιακής τομής, παρ' όλες τις αντιφάσεις (ταξικές ή πολιτισμικές) που εμπεριείχε αυτή η συλλογική διαδρομή. 

Αν μη τι άλλο, ο αυτοκαταστροφικός «αντιπερισπασμός» της Μολδοβλαχίας αποτυπώνει στην καθαρότερη δυνατή μορφή της την κοινωνική δυναμική (και τα όρια) του συνωμοτικού δικτύου της Φιλικής Εταιρείας κατά την ύστερη φάση της μαζικοποίησής του: μια συμμαχία ελληνόγλωσσων ή εξελληνισμένων Βαλκάνιων μικροαστών με τη «φωτισμένη» μερίδα της περιφερειακής χριστιανικής οθωμανικής γραφειοκρατίας, απουσία πολιτικών και οργανωτικών δεσμών με την ντόπια αγροτιά, στήριξη σ’ ένα «πολυεθνικό» συνονθύλευμα επαγγελματιών πολεμιστών και την ενθουσιώδη (αλλά τεχνικά ανεπαρκή) στράτευση της νεανικής αστικής διανόησης.

Στοιχεία που συναντάμε μεν εν μέρει και στον μεγάλο σηκωμό του νότου, με την καθοριστική όμως εδώ ποιοτική διαφορά της κινητοποίησης των αγροτικών μαζών, που προσέδωσε στην εξέγερση τον χαρακτήρα αυθεντικής κοινωνικής επανάστασης· σε αντίθεση, θυμίζουμε, προς τις γραπτές οδηγίες του Υψηλάντη, που απαγόρευαν ρητά «να αρματωθή ο τυχών, διά την προξενουμένην σύγχυσιν και ζημίαν από την απειρίαν του όχλου», αλλά να παραμείνει η στρατολογία κάτω από τον πλήρη έλεγχο των προεστών και του αδερφού του (Χ. Τρικούπης, «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως», τ. Α΄, Εν Λονδίνω 1860, σ. 29).

Στην περίπτωση του κινήματος των Ηγεμονιών, το υπό συγκρότηση επαναστατικό υποκείμενο παρέμεινε αντίθετα μέχρι τέλους εντελώς φανταστικό, περιλαμβάνοντας (όπως διαπιστώνουμε από την εναρκτήρια προκήρυξη του Ιασίου) ακόμη και περιοχές όπως η Σερβία ή η Βουλγαρία, η απρόσκοπτη υπαγωγή των οποίων στη μελλοντική Ελλάδα τεκμαιρόταν με βάση την υποτιθέμενη καταγωγή των (χριστιανών) κατοίκων τους από τους 300 του Λεωνίδα και τους Αθηναίους τυραννοκτόνους Αρμόδιο και Αριστογείτονα... 

Διακόσια σχεδόν χρόνια μετά, η ελληνική βιβλιογραφία για τα γεγονότα αυτά εξακολουθεί να εμπλουτίζεται. Οχι μόνο με νεωτερικές ιστοριογραφικές επεξεργασίες, απόρροια των καινούργιων ερωτημάτων που θέτει η εξέλιξη της θεωρίας και της κοινωνίας σε παλιά ζητήματα, αλλά και με ελληνικές μεταφράσεις έργων που είδαν παλαιότερα το φως σε λιγότερο προσιτές γλώσσες.

Ακόμη και πρωτογενών πηγών, που παρέμεναν στα αζήτητα από τη μακρινή εκείνη εποχή.

Τι ζητούν οι Ελληνες στη Μολδοβλαχία;

Η διάβαση του Προύθου από τον Υψηλάντη (21/2/1821). Μεταγενέστερος – εξιδανικευτικός– πίνακας του Βαβαρού ρομαντικού ζωγράφου Πέτερ Φον Ες | 

Τα απομνημονεύματα γράφονται λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο το εξιστορούμενο παρελθόν αλλά και το μελλοντικό κοινό, μπροστά στα μάτια και την κρίση του οποίου θα ξεδιπλωθεί η ζωή του αυτοβιογραφούμενου.

Αυτός ο τελευταίος παράγοντας διαδραματίζει συχνά εξίσου αποφασιστικό ρόλο, όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του τελικού πονήματος, με τη διάνοια, τον χαρακτήρα ή την ποιότητα της γραφίδας του συγγραφεα: όσο πιο αντιφατικό, απαιτητικό και λιγότερο δεδομένο είναι αυτό το νοερό κοινό τόσο πιο ενδιαφέρουσα αποδεικνύεται συνήθως και η αφήγηση. 

Στην περίπτωση των αδελφών Καντακουζηνού, δυο Ρώσων ευγενών ελληνομολδαβικής καταγωγής που μετείχαν στα πρώτα στάδια της Ελληνικής Επανάστασης και εξέδωσαν τις αναμνήσεις τους το 1824 στη Χάλλη της Γερμανίας, το δυνητικό αυτό κοινό απαρτιζόταν από δύο κυρίως υποσύνολα: παλιούς συντρόφους, ενώπιον των οποίων τα δύο αδέρφια απολογούνται για τις ατομικές επιλογές τους όσον αφορά τη διεξαγωγή και την εγκατάλειψη του αγώνα, κυρίως όμως την τοπική κοινωνία της Σαξονίας, στην οποία οι συγγραφείς προσπαθούσαν να ενταχθούν και προς την οποία πρωτίστως απευθύνονταν, αφού το βιβλίο τους κυκλοφόρησε στα γερμανικά.

Εξ ου και ο υπόρρητα απολογητικός τόνος του, οι επανειλημμένες προσπάθειες να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις περί κοινωνικού ριζοσπαστισμού του ελληνικού εθνικού κινήματος, η απουσία εξιδανίκευσης των επαναστατικών πεπραγμένων· αυτό το τελευταίο υπαγόρευε άλλωστε η ανάγκη, όχι μόνο πειστικότητας απέναντι στο γερμανικό αναγνωστικό κοινό, αλλά και δικαιολόγησης της δικής τους απομάκρυνσης από μια σύρραξη που δεν είχε ακόμη κριθεί. 

Το βιβλίο συγκροτείται από δυο μέρη:

(α) το «Υπόμνημα» που ο Γεώργιος Καντακουζηνός, συνταγματάρχης του ρωσικού στρατού και σύντροφος του Αλέξανδρου Υψηλάντη, συνέταξε τον Οκτώβριο του 1821, μετά την αναχώρησή του από τη Μολδοβλαχία, εξιστορώντας τη δράση του εκεί, και

(β) 33 ανώνυμες επιστολές του 1821 από τη νότια Ελλάδα, όπου περιγράφονται τα συμβάντα στα οποία μετείχε ο Αλέξανδρος Καντακουζηνός, στενός συνεργάτης του Δημητρίου Υψηλάντη, που είναι και ο πιθανότερος συντάκτης τους.



Η ελληνική έκδοση («Δυο πρίγκιπες στην ελληνική επανάσταση», Αθήνα 2015, εκδ. Ασίνη) συμπληρώνεται από μια εκτενέστατη εισαγωγή –κι εξίσου εκτενή σχόλια– του πανεπιστημιακού καθηγητή Βασίλη Παναγιωτόπουλου. Η αφήγηση του Γεωργίου, που θα μας απασχολήσει εδώ, αποτελεί μια συνοπτική μεν, αλλά εξαιρετικά ζωντανή περιγραφή του απονενοημένου διαβήματος των Φιλικών στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

Εγχειρήματος κυριολεκτικά μπρανκαλεονικού, με τα ετερόκλητα επαναστατικά στρατεύματα να περιφέρονται επί της ουσίας άσκοπα σε μια χώρα αδιάφορη ή εχθρική, εν αναμονή μιας εξωτερικής επέμβασης που αρκετά νωρίς συνειδητοποιούν ότι δεν πρόκειται να 'ρθεί.

Εμπειρία, επιπλέον, σημαδεμένη από τις αλλεπάλληλες απογοητεύσεις του αριστοκράτη αφηγητή για το έμψυχο υλικό που έχει κληθεί να διοικήσει· υλικό που απαρτίζεται μεν κυρίως από επαγγελματίες πολεμιστές (Βαλκάνιους μισθοφόρους των Ηγεμονιών) κι όχι απλούς χωρικούς, διατηρεί όμως όλα τα χαρακτηριστικά ενός προνεωτερικού συλλογικού υποκειμένου. 

Αρχηγός των ατάκτων 

Οι διαψεύσεις ξεκινούν αμέσως μετά το πέρασμα του Προύθου και την άφιξη του επιτελείου του Υψηλάντη στο Ιάσιο της Μολδαβίας:

«Αντί των 2.000 ανδρών, που κατά τις διαβεβαιώσεις του Δούκα, του Ορφανού και του Λασσάνη επρόκειτο να βρούμε, δεν μπορέσαμε να μαζέψουμε παρά 250 Αλβανούς, Σέρβους, Βουλγάρους και Μολδαβούς, ανθρώπους μαθημένους στην τεμπελιά, στην ακολασία και στη λεηλασία» (σ. 262). 

Ευθύς εξαρχής, τα ήθη των μαχητών αναδεικνύονται σε κυρίαρχο ζήτημα – στον απολογισμό, τουλάχιστον, του αφηγητή:

«Βλέποντας την αταξία και την ασυδοσία των Αλβανών, έθεσα στον πρίγκηπα το θέμα:εάν δεν μάθαινε τους στρατιώτες του από την αρχή σε αυστηρή πειθαρχία, αργότερα, όταν θα γίνονταν πολυπληθέστεροι, δεν θα μπορούσε να τους χαλιναγωγήσει».

Ο Υψηλάντης όμως, αδιαφορώντας γι’ αυτές τις συμβουλές, «επέτρεπε στον καθένα να μαζεύει γύρω του ανθρώπους και να σηκώνει μια σημαία. Αυτή η κακή τακτική μάζεψε αυτόν τον αριθμό άχρηστων ανθρώπων και αυτό το πλήθος των αρχηγών που ούτε βάσεις είχαν, ούτε ήθος. Οταν αφήσαμε το Ιάσιο είχαμε λιγότερους από 400 άνδρες και 18 αρχηγούς με τις σημαίες τους» (σ. 263).

«Χρησιμοποίησα όλα τα μέσα που μπορούσα να φανταστώ για να επιβάλω την τάξη ανάμεσα στους άνδρες, να περιορίσω τις λεηλασίες και να συνηθίσω τους επικεφαλής στην υπακοή. Ολες μου οι προσπάθειες όμως έμειναν άκαρπες» – γι’ αυτό και, μετά την άφιξή τους στο Πλοέστι (23/3), παραιτείται από τα καθήκοντα του αξιωματικού υπηρεσίας (σ. 265). 

Για τις επιπτώσεις αυτών των πρακτικών στον τοπικό πληθυσμό, ο Καντακουζηνός είναι βέβαια μάλλον διακριτικός.

Με μοναδική εξαίρεση μια παρεμπίπτουσα, λακωνική παραδοχή: κατά την αποστολή του από το Τιργκοβίστι προς το Γαλάτσι, τον Μάιο του 1821, γράφει:

«Ηθελα να αποφύγω να πάρω μαζί μου Αλβανούς, για ν’ αποφύγω να ερημώσω τη Μολδαβία, όπως είχε αρχίσει να γίνεται στη Βλαχία» (σ. 270). 

Επήλυδες και ντόπιοι 

Καθόλου περίεργο, λοιπόν, που ο ντόπιος πληθυσμός απουσιάζει ουσιαστικά από την όλη αφήγηση – με κάποιες σποραδικές, κι εδώ, εξαιρέσεις.

Μετά την αναδίπλωση του Υψηλάντη στο Τιργκοβίστι, διαβάζουμε, «είχαν οριστεί 2.500 κάτοικοι της πόλης για τις οχυρωματικές εργασίες», μισθοδοτούμενοι «για τις εργασίες που είχαν εκτελέσει» (σ. 269).

«Τα βουνά της Μπράντσα», σημειώνει πάλι παρακάτω ο αφηγητής, «τα βρήκα κατειλημμένα από τους κατοίκους που είχαν λάβει διαταγή από τον Ισπράβνικο να συγκεντρωθούν οπλισμένοι και να μη με αφήσουν να περάσω. Μου κόστισε απίστευτη κούραση και προσπάθεια να κερδίσω αυτούς τους ανθρώπους για να μ’ αφήσουν όχι μόνο να περάσω αλλά και να μου δώσουν τρόφιμα για τους άνδρες μου· οι παρακλήσεις και το χρήμα βοήθησαν σ’ αυτό» (σ. 279). 

Εξίσου επώδυνη με τις υλικές καταστροφές αποδεικνύεται συνήθως σε παρόμοιες περιπτώσεις η αποψίλωση των τοπικών πόρων διαβίωσης από τα ξένα στρατεύματα·φαινόμενο που ο Λέων Τρότσκι θα περιγράψει αργότερα, ως αυτόπτης μάρτυρας των Βαλκανικών πολέμων, ως τον «πόλεμο που τρέφει τον εαυτό του».

Η περιγραφή του Καντακουζηνού είναι κι εδώ αρκετά εύγλωττη:

«Αν και στο Ιάσιο είμαστε περίπου 350 άνθρωποι, καταναλώναμε καθημερινά 4.000 ψωμιά και ακόμα υπήρχαν διαμαρτυρίες για τις ελλείψεις».

Τα αποθηκευμένα τρόφιμα και ζωοτροφές «γρήγορα έμαθα ότι πολλοί αρχηγοί τα μοίραζαν μεταξύ τους και τα πουλούσαν» (σ. 282).

Οταν διέταξε, τέλος, τους οπλαρχηγούς να καταλάβουν συγκεκριμένες θέσεις στα περίχωρα, αυτοί «δήλωσαν ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν την πόλη πριν φανεί ο εχθρός και ότι αν δεν μπορέσουν να την κρατήσουν, θα της βάλουν φωτιά και θα την κάψουν» (σ. 286). 

Για τον ευπατρίδη αφηγητή, σημασία είχε βέβαια κυρίως η εγχώρια αριστοκρατία.

«Ακόμα και οι Βογιάροι [οι Ρουμάνοι ευγενείς] μάς εγκατέλειψαν, αφού για μερικές ημέρες διαπραγματεύονταν μαζί μας», σημειώνει στην αρχή των αναμνήσεών του (σ. 266), ενώ ακόμη γλαφυρότερος είναι όταν περιγράφει τις προσπάθειές του να σταθεροποιήσει την κατάσταση, λίγο πριν από την τελική κατάρρευση: 

«Αυτή λοιπόν ήταν η κατάσταση την οποία επρόκειτο να συναντήσω στη Μολδαβία. Αντί των 2.600 ανδρών και των 28 κανονιών που έπρεπε να βρίσκονται στο Γαλάτσι, βρήκα την πόλη στα χέρια των Τούρκων, τους Ελληνες νικημένους και τα κανόνια να έχουν λαφυραγωγηθεί. Στο Ιάσιο βρήκα, αντί μια νόμιμη Κυβέρνηση και ένα στρατιωτικό σώμα 1.400 ανδρών, τίποτα άλλο παρά τον Πεντεδέκα με 70 Αλβανούς, 50 Ελληνες και περίπου 90 Μολδαβούς και Τσιγγάνους, που τους ονομάζανε Κοζάκους και που ήτανε οι περισσότεροι άοπλοι και χωρίς στολές! [...]

Σ’ αυτή την κατάσταση αποφάσισα να καλέσω τους Βογιάρους δεύτερης και τρίτης τάξεως να γυρίσουν πίσω και να τεθούν επικεφαλής της Κυβερνήσεως, για να μπει μια τάξη και να σταματήσει η καταστροφή της χώρας» (σ. 281). 

Την εποχή που συνέβαιναν τα παραπάνω, στην ύπαιθρο της Βλαχίας διεξαγόταν μια παράλληλη επαναστατική διαδικασία με σαφή κοινωνικά χαρακτηριστικά: η αγροτική εξέγερση του Τουντόρ («Θεόδωρου») Βλαδιμηρέσκου.

Ο Καντακουζηνός υπολογίζει τους ένοπλους αγρότες του τελευταίου σε 7.100, συν 1.500 του συμπολεμιστή του Σάββα Καμινάρη, τη στιγμή που ο Υψηλάντης διέθετε μόλις 985 πολεμιστές και οι σύμμαχοί του οπλαρχηγοί κάπου 2.500 (σ. 271-2).

Στους αριστοκράτες επικεφαλής του ελληνικού «αντιπερισπασμού», τα επαναστατημένα αυτά πλήθη ήταν όμως μάλλον απωθητικά.

Αναχωρώντας στις 9 Μαΐου από το Τιργκοβίστι για τη Μολδαβία, θυμάται ο συγγραφέας, «συμβούλεψα τον πρίγκηπα Υψηλάντη, για πολλοστή φορά, να μην έχει καμία εμπιστοσύνη στον Σάββα και τον Θεόδωρο [...]. Αλλά ο πρίγκηπας τους κοινοποίησε, μέσω κάποιου Μακεντόνσκυ, όλα τα σχέδιά του» (σ. 271).

Λίγο αργότερα, ο Βλαδιμηρέσκου δολοφονήθηκε πάντως από τους ανθρώπους του Υψηλάντη, με την κατηγορία της «προδοσίας» (27/5/1821)· ενέργεια που σηματοδότησε και την οριστική αποκοπή της στρατιάς των Φιλικών από την τοπική κοινωνία. 

Ο σώζων εαυτόν σωθήτω 

Ο Αλέξανδρος Καντακουζηνός στη Μονεμβασιά (αριστερά), ο Γεώργιος Καντακουζηνός με την πολυμελή οικογένειά του στη μετεπαναστατική Αθήνα (δεξιά) | 

Σημείο τομής για την αποσύνθεση του κινήματος αποτέλεσε η είδηση της αποκήρυξής του από τον τσάρο και τον Καποδίστρια, αποκήρυξης που ενταφίαζε οριστικά τα σχέδια για ρωσική στρατιωτική επέμβαση:

«Τότε άρχισαν ανωμαλίες και λεηλασίες κάθε είδους. Κανένας δεν σκεφτόταν πλέον τον πατριωτικό πόλεμο, αλλά καθένας ζητούσε να έχει το πλεονέκτημα. [...] Κάθε οπλαρχηγός προσπαθούσε να πάρει με το μέρος του όσους περισσότερους άνδρες μπορούσε και έτσι από τους 3.000 άνδρες που αρχικά είχαμε συγκεντρώσει, στον πρίγκηπα έμειναν πιστοί, ως Ιερός Λόχος, μόνο 300 άνδρες. [...]

Η πορεία μας από την Κολεντίνα στο Τιργκοβίσι έμοιαζε με φυγή: επικρατούσε φοβερή αταξία, τα τρόφιμα έλειπαν και ο καθένας προσπαθούσε να αποκτήσει όσο μπορούσε περισσότερα» (σ. 267). 

Με δεδομένη την κατάρρευση του εγχειρήματος, ως μόνη προοπτική επιβίωσης διαφαινόταν πλέον η καταφυγή στον επαναστατημένο Μοριά.

Προοπτική που αφορούσε όμως μόνο τον κεντρικό πυρήνα των επαναστατών και όχι τους επαγγελματίες πολεμιστές που είχαν συρρεύσει ευκαιριακά κάτω από την ίδια σημαία:

«Στη θλιβερή μας κατάσταση ελπίζαμε να μας επέτρεπαν οι Σέρβοι τη διάβαση προς την Ελλάδα. Εμείς θα περνούσαμε μόνο με τον Ιερό Λόχο, γιατί οι περισσότεροι Αλβανοί σ’ εκείνα τα μέρη είχαν εγκατασταθεί καλά και δεν ήθελαν να περάσουν το Δούναβη» (σ.267). 

Ολα αυτά τα σχέδια θάφτηκαν, ως γνωστόν, οριστικά στο Δραγατσάνι και επισφραγίστηκαν με τη φυγή του υψηλαντικού επιτελείου στην Αυστρία.

Εχοντας εγκαταλείψει τη Βλαχία για τη Μολδαβία ήδη από τον Μάιο, ο Καντακουζηνός θ’ αποφύγει την ύστατη αντιπαράθεση με τον εκεί οθωμανικό στρατό στο Σκουλένι (17/6/1821), καταφεύγοντας στο ρωσικό έδαφος με πρόσχημα μιαν ακόμη ανταρσία των υφισταμένων του.

Δέκα μέρες νωρίτερα, είχε ωστόσο προλάβει ν’ αναλύσει με ωμό ρεαλισμό σ’ έναν απ’ αυτούς, τον οπλαρχηγό Θανάση Καρπενησιώτη, πόσο ανώφελη έβλεπε την ηρωική αυτοθυσία τους «σε μια εχθρική χώρα» (σ. 287). 

Τα ίχνη του Μόσκοβου

Ηττημένοι επαναστάτες της Μολδοβλαχίας στην αυτοεξορία. Σκίτσο εκ του φυσικού, δημοσιευμένο σε ελβετική έκδοση της εποχής (1828) | Δ. ΦΩΤΙΑΔΗΣ, «Η Επανάσταση του 21» (Αθήνα 1971)

Το πιο κρίσιμο ίσως ερώτημα γύρω από το κίνημα του Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες αφορά την πραγματική έκταση της εμπλοκής του ρωσικού κράτους στο όλο εγχείρημα.

Η εντυπωσιακή αδράνεια του ασφυκτικού πλέγματος ασφαλείας απέναντι στις κινήσεις του στρατηγού κατά το προηγούμενο διάστημα, η κάλυψη του συνωμοτικού δικτύου της Φιλικής Εταιρείας από τις ίδιες υπηρεσίες αλλά και μια ακριτομυθία της τσαρίνας Ελισάβετ στην ιδιωτική της αλληλογραφία (περί «αποστολής» του Υψηλάντη στην τότε ρωσοτουρκική μεθόριο) αποτελούν πρώτης τάξης τροφή για τα σχετικά σενάρια, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας. 

Εξαιρετικά καλοδεχούμενη, ως εκ τούτου, η πρόσφατη έκδοση δύο κλασικών έργων του παλαίμαχου Γκριγκόρι Αρς, του συστηματικότερου μέχρι σήμερα ερευνητή των ρωσικών αρχείων για ό,τι σχετίζεται με τη νεοελληνική Ιστορία.



Το 2011 κυκλοφόρησε η ελληνική μετάφραση της διδακτορικής του διατριβής («Η Φιλική Εταιρεία στη Ρωσία», εκδ. Παπασωτηρίου) και ακολούθησε το 2015 η μονογραφία «Ο Ιωάννης Καποδίστριας στη Ρωσία» (εκδ. Ασίνη) – υπό την αιγίδα, και τα δύο, του Κέντρου Ελληνορωσικών Ιστορικών Ερευνών. 

Πρωτοδημοσιευμένη στη Μόσχα το 1970, η διατριβή του Αρς συνδυάζει την αξιοποίηση των διαθέσιμων ελληνικών πηγών με μεγάλο αριθμό ρωσικών εγγράφων.

Ιδιαίτερα διαφωτιστικές είναι οι πληροφορίες που μας παρέχει για την «υπόθεση Γαλάτη» (την ανακάλυψη και συγκάλυψη της Εταιρείας από τις ρωσικές Αρχές το 1817), αλλά και για την υλική υποστήριξη που οι Φιλικοί τής τότε Νότιας Ρωσίας παρείχαν στο κίνημα του Υψηλάντη· δραστηριότητα που πολλαπλασίασε μεν τις υποψίες πως η Φιλική Εταιρεία δρούσε ως προέκταση του ρωσικού βαθέος κράτους, συνεχίστηκε όμως και μετά τη λήψη των πρώτων απαγορευτικών μέτρων από τις εκεί Αρχές, τον Απρίλιο του 1821. 

Χωρίς ν’ αποσαφηνίζονται τελεσίδικα οι στρατηγικές επιλογές της ρωσικής ηγεσίας, το βιβλίο τεκμηριώνει ενδελεχώς την ανεκτική στάση των ανώτερων κλιμακίων της παραμεθόριας (τουλάχιστον) διοίκησης απέναντι στους επαναστάτες.

Στάση που μπορεί να υπαγορευόταν από απλή συμπάθεια προς ένα ομόδοξο έθνος («Οι Ελληνες μάχονται απελπισμένα κι εμείς οι ορθόδοξοι καθόμαστε και κοιτάμε», γράφει χαρακτηριστικά τον Μάιο σε ιδιωτική επιστολή του ο διοικητής της Βεσσαραβίας, Ι. Ν. Ιντζόφ), ίσως όμως αρχικά να υπάκουε και σε κεντρικές οδηγίες. Τα σχετικά τεκμήρια παραμένουν, πάντως, ζητούμενα. 

Ακόμη διαφωτιστικότερο είναι ένα μεταγενέστερο άρθρο του Αρς (1989), ενσωματωμένο ως παράρτημα στην ελληνική έκδοση.

Με βάση αρχειακό υλικό που κατέστη προσβάσιμο στον συγγραφέα μετά την ολοκλήρωση της διατριβής του, παρέχει άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία για τις κινήσεις των ιδρυτών της Φιλικής στην Οδησσό κατά την εκκόλαψη της οργάνωσης, κυρίως όμως αποκαλυπτικές πληροφορίες για τη διαπλοκή του Υψηλάντη με τα υψηλόβαθμα κλιμάκια της ρωσικής διπλωματίας.

Μία μόλις μέρα μετά την κήρυξη της επανάστασης, μαθαίνουμε, ο τελευταίος έστειλε στον Ρώσο πρέσβη της Κωνσταντινούπολης ένα πακέτο εγγράφων προς διανομή σε εγχώριους αποδέκτες· μεταξύ άλλων, και την (άκαρπη) εντολή προς την τοπική εφορεία των Φιλικών για εμπρησμό της οθωμανικής πρωτεύουσας, κατάληψη του ναυστάθμου και απαγωγή του σουλτάνου.

Εντολή που ο Αρς σκιαγραφεί μεν υπαινικτικά στο δημοσίευμα του 1989, παραθέτει όμως αυτολεξεί στην έκδοση της αλληλογραφίας του Υψηλάντη που συνεπιμελήθηκε αργότερα με τον καθηγητή Σβολόπουλο («Alexandre Ypsilanti. Correspondance», Θεσσαλονίκη 1999, εκδ. ΙΜΧΑ, σ. 72). 

Εξίσου ενδιαφέρουσα αποδεικνύεται η εξιστόρηση της καριέρας του Καποδίστρια στην υπηρεσία του τσάρου, που πραγματεύεται το δεύτερο βιβλίο του Αρς. Βασισμένος κυρίως σε ρωσικό αρχειακό υλικό, ο συγγραφέας παρακολουθεί τη διαδρομή τού μετέπειτα κυβερνήτη, από τα πρώτα του βήματα ως απλού διπλωματικού υπαλλήλου στην Αγία Πετρούπολη (1809-11) και την ταχύτατη ανάδειξή του σε υπουργό Εξωτερικών (1815), μέχρι τον παραγκωνισμό και την εύσχημη καθαίρεσή του λόγω της Ελληνικής Επανάστασης (8/8/1822).

Η αφήγησή του αναδεικνύει τις αντιφάσεις που ο βιογραφούμενος βίωνε ως ανώτατος αξιωματούχος μιας ευρωπαϊκής δύναμης, από τη μια, και φορέας μιας συντηρητικής εκδοχής του ελληνικού εθνικισμού, από την άλλη.

Ενθερμος πολέμιος της Φιλικής Εταιρείας το 1819-20, όταν καταδίκαζε με ταξική υπεροψία τα στελέχη της σαν «κακομοίρηδες που ανακατεύονται με υποθέσεις που δεν υπάγονται, ούτε θα υπαχθούν ποτέ στην αρμοδιότητά τους», συνειδητός όμως ταυτόχρονα προστάτης τους απέναντι στην οθωμανική εξουσία και τις ευρωπαϊκές αστυνομίες· άνθρωπος που πρωτοστατούσε στους σχεδιασμούς της Ιερής Συμμαχίας για την εξάλειψη της «επαναστατικής μόλυνσης», αλλά που μετά το ξέσπασμα της εθνεγερσίας σχεδίαζε έναν ρωσοτουρκικό πόλεμο, ως μόνη προοπτική σωτηρίας του γένους. 

Το αποκορύφωμα αυτών των αντιφάσεων ήρθε τον Μάρτιο του 1821, όταν ο Καποδίστριας ένιωσε να συνθλίβεται ανάμεσα στον ενδόμυχο θαυμασμό του για τη χειρονομία του Υψηλάντη και την οργανική ένταξή του στο επιτελείο της πανευρωπαϊκής αντεπανάστασης.

«Η επιστολή του είναι το άκρον άωτον της τελειότητας κι εγώ ήμουν καταδικασμένος να της απαντήσω», έγραφε για τον πρώτο στην κοινή τους φίλη, Ρωξάνδρα Στούρτζα (26/3/1821), για ν’ ακολουθήσει, τέσσερις μέρες μετά, η ορθολογική δικαιολόγηση της στάσης του προς τον αδελφό της Αλέξανδρο: «Τη στιγμή που την Ευρώπη απειλούν από παντού οι επαναστατικές εκρήξεις, πώς να μην αναγνωρίσουμε στην έκρηξη που συνέβη στις Ηγεμονίες το πανομοιότυπο αποτέλεσμα των ίδιων καταστροφικών αρχών, των ίδιων σκευωριών», που δική του αποστολή ήταν να καταπνίγει; 

Η συνέντευξη τύπου θα γίνει 13:00 μ.μ. στο ξενοδοχείο ΟΣΚΑΡ, Σταθμός Λαρίσσης - Φιλαδελφείας 25 & Σάμου την Πέμπτη 25-02-16.

Παρακαλούμε για την παρουσία σας, την δημοσιογραφική και τηλεοπτική κάλυψη.

Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2016, 8-10 το βράδυ.

Η προσφυγική μνήμη μέσα στον χρόνο. Τα προσφυγικά αθλητικά σωματεία, οι συλλογικότητες, οι Αδελφότητες, οι προσφυγικές Ενώσεις, οι εκδόσεις τεκμηρίων. 

Η «Αφύλαχτη Διάβαση» διερευνά τους τρόπους διάσωσης της προσφυγικής μνήμης και της μεταφοράς της από γενιά σε γενιά. Στη  εκπομπή μιλούν ο πρόεδρος της Αδελφότητας Μικρασιατών Σερρών «Ο Άγιος Πολύκαρπος» και ο δημοσιογράφος Νάσος Μπράτσος.

Για πρώτη φορά θα ακουστεί η συνέντευξη που παραχώρησε η Νάνσυ Χόρτον, η κόρη του Αμερικανού Προξένου στη Σμύρνη Τζορτζ Χόρτον κατά την Καταστροφή.

Έρευνα, δημοσιογραφική επιμέλεια και παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Σήμερα Τετάρτη, 24 Φεβρουαρίου 2016 στις 11.00 π.μ. θα πραγματοποιηθεί στο Ξενοδοχείο «DIVANI CARAVEL» (Βασιλέως Αλεξάνδρου 2) η Έκτακτη Γενική Συνέλευση των μελών της ΕΣΗΕΑ, με θέματα ημερήσιας διάταξης:

• Ασφαλιστικό: Εξελίξεις – Δημοσιογραφικά Ταμεία
• Σχέδιο στρατηγικής και προγραμματισμός απεργιακών και άλλων κινητοποιήσεων

  Προκειμένου να καταστεί δυνατή η συμμετοχή όλων των μελών στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση, το Διοικητικό Συμβούλιο κηρύσσει την ίδια μέρα (Τετάρτη 24/2) 5ωρη στάση εργασίας από τις 11 π.μ. έως τις 4 μ.μ., όλων των δημοσιογράφων σε όλα ανεξαιρέτως τα ΜΜΕ, ιδιωτικά και δημόσια της Αττικής.

Η παρουσία σας δυναμώνει τη φωνή μας και ενισχύει τους αγώνες μας.

Η εκπομπή Ράδιο Παντιέρα που θα μεταδοθεί από το ελεύθερο ραδιόφωνο της ERTοpen, την Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου, στις 6μμ, θα έχει ως θέμα:

«Η ανάγκη για ένα Κέντρο Αγώνα στα χέρια των σωματείων και των εργαζομένων».

Kαλεσμένοι θα είναι ο καθηγητής και πρόεδρος της ΕΛΜΕ Άνω Λιοσίων-Ζεφυρίου-Φυλής Χρήστος Κουρνιώτης, και η εκπαιδευτικός Ντίνα Ρέππα, γραμματέας του συλλόγου εκπαιδευτικών ΠΕ Αριστοτέλης.

Οι πρόσφατες μεγαλειώδεις απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις αγροτών και εργαζομένων σε όλη την Ελλάδα έδειξαν ότι το κίνημα που έχει ξεδιπλωθεί ενάντια στην αντιασφαλιστική επέλαση της κυβέρνησης, μπορεί να επιφέρει ρήγματα και ανατροπές. Ωστόσο πόσο εύκολο είναι να υπάρξει συνέχιση και κλιμάκωση των αγώνων; Μπορεί το κίνημα να εμπιστευθεί τις συνδικαλιστικές ηγεσίες των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ και των …YESEE; Μέσα από ποια όργανα μπορούν τα σωματεία και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να πάρουν την οργάνωση της πάλης στα χέρια τους; Πόσο αναγκαίο αλλά και πόσο εφικτό είναι να συγκροτηθεί ένα μεγάλος συντονισμός σωματείων, μια μαζική «συνέλευση αγώνα» όπου όλα τα μαχόμενα τμήματα εργαζόμενων, αγροτών και νεολαίας να βλέπουν τον εαυτό τους και τα συμφέροντά τους; 

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θα επιχειρήσει το Ράδιο Παντιέρα με τους καλεσμένους του να ανιχνεύσει και να απαντήσει.

Συντονιστείτε στην εκπομπή Ράδιο Παντιέρα από το ελεύθερο ραδιόφωνο της ERTOpen, στους 106,7 στα FM στην Αττική, καθώς και μέσω του διαδικτυακού ραδιοφώνου της ertopen.com. Επίσης, το πρόγραμμα αναμεταδίδεται από τον ραδιοφωνικό σταθμό του σωματείου Εργαζομένων Αλουμινίου στους 97,3, στη Βοιωτία, τη Φωκίδα, και την Βόρεια Πελοπόννησο. Από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Εργατικού Κέντρου της Εύβοιας στους 96,5 και στα Χανιά στους 1134χιλιόκυκλους στα μεσαία.

Στην δημοσιογραφική επιμέλεια και στο μικρόφωνο της εκπομπής θα είναι ο δημοσιογράφος Δημήτρης Σταμούλης. 

των εκδόσεων βιβλιοπέλαγος*

Ειρήνη με τους ανθρώπους, πόλεμο ενάντια στους θεσμούς!

                                                           Ισπανικό αναρχικό σύνθημα

Φέτος κλείνουν 80 χρόνια από το πραξικόπημα του Φράνκο ενάντια στην αριστερή κυβέρνηση της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας, το οποίο οδήγησε στον πασίγνωστο Ισπανικό Εμφύλιο και την «άγνωστη», σχετικά, Ισπανική Επανάσταση. Η όλη αριστερά, με κάποιες εξαιρέσεις, θα τιμήσει, για μια ακόμη φορά, ως είθισται, τους ηρωικούς μαχητές της δημοκρατικής Ισπανίας και των Διεθνών Ταξιαρχιών και, για μια ακόμη φορά, θα αποσιωπήσει διακριτικά και σεμνότυφα τον καθοριστικό ρόλο των σταλινικών και των σοσιαλιστών συνεργών τους στην αιματηρή κατάπνιξη της Ισπανικής Κοινωνικής Επανάστασης, η οποία κατόρθωσε να ανθίσει μέσα στον Εμφύλιο, χάρη στην οργάνωση και τα οράματα των αναρχοσυνδικαλιστών της CNT και των αναρχικών της FAI. Για την Τρίτη Διεθνή των σταλινικών ο ελευθεριακός κομμουνισμός ήταν επικίνδυνος ανταγωνιστής και, εν δυνάμει, αντίπαλος. Τα εργοστάσια της Ισπανίας, κατειλημμένα και αυτοδιευθυνόμενα, από τα –αναρχικά, κατά κύριο λόγο– ένοπλα συνδικάτα, ήταν ικανά να ακυρώσουν την όποια αίγλη είχε απομείνει στα ρωσικά σοβιέτ, έτσι όπως είχαν καταντήσει θλιβερές καρικατούρες στην υπηρεσία της κομματικής γραφειοκρατίας.  

Το καίριο ερώτημα όσων έχουν ασχοληθεί με τα κοινωνικά και τα επαναστατικά κινήματα των δυο τελευταίων αιώνων, και δεν αγνοούν το μέγεθος της Ισπανικής Επανάστασης, είναι: Τι προηγήθηκε της Ισπανικής Επανάστασης και την κατέστησε δυνατή; Γιατί ο αναρχισμός ρίζωσε και έδωσε καρπούς στην Ισπανία και όχι στη Γερμανία, τη Ρωσία ή αλλού; Στο ερώτημα απαντά με την επιστημονική αυστηρότητα του ιστορικού και του κοινωνιολόγου αλλά και με αντιακαδημαϊκή, κινηματική γλαφυρότητα ο αμερικανός αναρχικός θεωρητικός και θεμελιωτής της κοινωνικής οικολογίας Μάρεϊ Μπούκτσιν στο έργο του Οι Ισπανοί Αναρχικοί, Τα ηρωικά χρόνια 1868-1836, Ιστορία, Πλούς 2ος, ΒΙΒΛΙΟΠΕΛΑΓΟΣ.

Ρίζες βαθιές τροφοδοτούν τον ισπανικό αγροτικό αναρχισμό στα τέλη του 19ου αιώνα αλλά και το αναρχικό εργατικό κίνημα των ξεριζωμένων αγροτών που καταλήγουν προλετάριοι στις νέες βιομηχανίες των μεγαλουπόλεων. Αντλούν μνήμες και α-λήθειες από υστερομεσαιωνικές αγροτικές εξεγέρσεις. Πηγαίνουν βαθιά στο μεσαιωνικών καταβολών ισπανικό pueblo (λέξη που στα ισπανικά σημαίνει και «χωριό» και «λαός», ακρογωνιαίος λίθος στη ανάλυση του Μπούκτσιν), το οποίο επιβίωσε επί σειρά αιώνων χάρη στις κοινοτικές δομές αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας. Για να δεχθεί τη χαριστική βολή από την επιβολή της «προοδευτικής» –κατά Μαρξ– αστικής συγκεντρωτικής διοίκησης, η οποία παγιώθηκε στην Ισπανία λόγω της κατάρρευσης της απόλυτης μοναρχίας στα μέσα του 19ου αιώνα, και η οποία –δυσεξήγητο με μια πρώτη ματιά– έστρεψε τον ισπανικό βορρά προς το συντηρητικό και φιλοφρανκικό καρλισμό και το νότο και την ανατολή της χώρας στον κοινωνικό αναρχισμό της εποχής.

Το κλειδί για την Ισπανική Κοινωνική Επανάσταση του ‘36, κορυφαία στιγμή για τον ισπανικό αναρχισμό, έργο εκατομμυρίων εργαζομένων, βρίσκεται, κατά τον Μπούκτσιν, στη αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση –και ζωή– που προϋπήρχαν επί δεκαετίες. Κυρίως δε στην ιδιαίτερη αντίληψη των ισπανών αναρχοσυνδικαλιστών για το συνδικάτο: το θεωρούσαν όχι μόνο όργανο πάλης και διεκδικήσεων, αλλά και κύτταρο της μελλοντικής κοινωνίας που, εδώ και τώρα, σφυρηλατεί τις νέες αξίες της, τις εμπνέει στα μέλη τoυ, οργανώνοντας παράλληλα τη επιβίωση και τη ζωή τους, έτσι ώστε να αρχίσουν να τις βιώνουν: σχολεία, επιμορφωτικά κέντρα, δομές αλληλοβοήθειας, ένοπλες ομάδες προστασίας συνδικαλιστών από τους πληρωμένους φονιάδες της εργοδοσίας και του κράτους και, το σημαντικότερο, αξίες ενάντιες στις κρατούσες, αξίες που προσπαθούσαν να οδηγήσουν στη βίωση της Ουτοπίας εδώ και τώρα… Ενώ συνεχίζονταν οι προσπάθειες για μια Επανάσταση με στόχο την πραγμάτωση της Ουτοπίας. «Καμιά καταστροφή της κυρίαρχης τάξης πραγμάτων δεν είναι δυνατή αν, κατά το χρόνο της ανατροπής ή του αγώνα που οδηγεί στην ανατροπή, δεν υπάρχει ζωντανή μέσα στο μυαλό η ιδέα του τι θα αντικαταστήσει εκείνο που πρέπει να καταστραφεί», επισημαίνει ο Κροπότκιν. Οι ισπανοί αναρχικοί είχαν συλλάβει την έννοια της «βιοπολιτικής» απορρίπτοντας την κλασική «πολιτική» και τους θεσμούς της: κόμματα, κοινοβούλιο, διεκδικητικά συνδικάτα, αστικό σχολείο, ένωση ανθρώπων με την εγγύηση του κράτους ή της εκκλησίας (λέγε με γάμο) κ.λπ.

Ο Χάουαρντ Ζιν έγραψε για το βιβλίο ότι «συνδέει τους ισπανούς αναρχικούς με τους δικούς μας καιρούς», με τους καιρούς που πολλοί –καίτοι αφανείς για τα ΜΜΕ– εμπνέονται από τα προτάγματα των Ζαπατίστας και των αγωνιστών του Ροτζάβα.

Οι Ισπανοί Αναρχικοί επανεκδίδονται στα ελληνικά σε μια στιγμή βαθιάς, αν και βουβής ακόμα, απογοήτευσης από τη μαρξιστική(;) –πρώτη φορά– αριστερά. Σε μια στιγμή που οι «από κάτω» χάνουν τις ψευδαισθήσεις τους όσον αφορά την ανάθεση των ζωών τους στους «δικούς τους» –κούνια που τους κούναγε…– «από πάνω», στους «δικούς τους ειδικούς», οι οποίοι χουχουλιάζουν πλέον στη θαλπωρή του Κοινοβουλίου. Η πρώτη έκδοση οδήγησε σε αρκετές συζητήσεις εντός και εκτός του αναρχικού χώρου. Μακάρι αυτή να οδηγήσει σε περισσότερες.

Στην πλατεία του χωριού μου/ είπε ο μεροκαματιάρης στον αφέντη:/ Με υψωμένη τη γροθιά τους θα γεννηθούνε τα παιδιά μου

στίχοι  από αναρχικό ανδαλουσιάνικο τραγούδι του 19ου αιώνα

*Υ.Γ: Την ευθύνη του άρθρου έχουν οι εκδόσεις Βιβλιοπέλαγος.






αναδημοσίευση από το sxedio-b.gr

Η επεξεργασία ενός Σχεδίου Β' για την Ευρώπη, με σκοπό τον εκδημοκρατισμό και την απαλλαγή από τον νεοφιλελεύθερο κλοιό των μνημονίων, του χρέους και της λιτότητας βρέθηκε στο επίκεντρο της διεθνούς Συνδιάσκεψης «Plan B», που πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη το τριήμερο 19-21 Φεβρουαρίου 2016.

Η Συνδιάσκεψη «Plan B», διοργανώθηκε από ευρωπαϊκές δυνάμεις της Αριστεράς, κινήματα, οργανώσεις, πολιτικούς, διανοητές και πολίτες από όλο τον κόσμο και πραγματοποιήθηκε σε συνέχεια της Συνδιάσκεψης «Για ένα  Plan Β’ στην Ευρώπη», που έλαβε χώρα στο Παρίσι στις 23-24 Ιανουαρίου 2016, με πρωτοβουλία των Jean-Luc Melenchon (Ευρωβουλευτή και συνιδρυτή του Γαλλικού Κόμματος της Αριστεράς), Ζωής Κωνσταντοπούλου (τέως Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων), Γιάνη Βαρουφάκη (πρώην υπουργού Οικονομικών της Ελλάδας), Oscar Lafontaine (πρώην υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας και συνιδρυτή της Die Linke) και Stefano Fassina (Βουλευτή Ιταλικής Αριστεράς, πρώην αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών της Ιταλίας), οι οποίοι συνυπέγραψαν κοινή διακήρυξη τον Σεπτέμβριο του 2015.

Η Ζωή Κωνσταντοπούλου ήταν κεντρική ομιλήτρια στην εναρκτήρια εκδήλωση της Συνδιάσκεψης στη Μαδρίτη, ενώ μίλησε και στις θεματικές ενότητες «We say no to Debtocracy» («Λέμε ΟΧΙ στη Χρεοκρατία») και «Democratizing institutions» («Εκδημοκρατισμός των θεσμών»). 

Μιλώντας από το βήμα της Συνδιάσκεψης, η Ζωή Κωνσταντοπούλου υπογράμμισε πως «ένα Σχέδιο Β για την Ευρώπη σημαίνει ότι είμαστε έτοιμοι-ες να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας, τα δικαιώματά μας, τις ζωές μας και τα δικαιώματα και τις ζωές εκείνων που αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη. Να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα από θέση διακυβέρνησης, πολιτική δέσμευση να σεβαστούμε τη λαική ετυμηγορία, το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων, να υλοποιήσουμε την εντολή του ΟΧΙ». 

Η Ζωή Κωνστναντοπούλου τόνισε την ανάγκη για κοινωνικό και δημοκρατικό έλεγχο του τραπεζικού συστήματος και ανυπακοή στις όποιες αντιδημοκρατικές επιταγές της ΕΚΤ, της Ευρωπαικής Επιτροπής και του Eurogroup. «Ένα σχέδιο Β για την Ευρώπη σημαίνει αναγνώριση και σεβασμός του κυριαρχικού δικαιώματος των λαών να ελέγξουν λογιστικά το χρέος και να μην πληρώσουν παράνομα χρέη. Σημαίνει λογοδοσία εκείνων που θυματοποιούν τους λαούς φορτώνοντάς τους με παράνομα χρέη. Σημαίνει δραστική περικοπή των εξοπλιστικών δαπανών, που έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι συνδέονται με τη διαφθορά, όχι με την άμυνα, και συντελούν στην παράνομη υπερχρέωση των λαών», πρόσθεσε. 

Τάχθηκε υπέρ της προώθησης της ειρήνης και της αποστρατιωτικοποίησης του ανθρωπιστικού ζητήματος των προσφύγων, διατυπώνοντας την ευθεία αντίθεσή της στην εμπλοκή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, τις επαναπροωθήσεις και τις «παράπλευρες απώλειες».

«Ένα Σχέδιο Β´για την Ευρώπη σημαίνει ότι η συνθηκολόγηση δεν είναι επιλογή για εμάς», ανέφερε, τονίζοντας πως «τον περασμένο Ιούλιο, ο ελληνικός λαός προδόθηκε από την ηγεσία του. Την επόμενη φορά, θα είναι διαφορετικά. Μόλις ξεκινήσαμε. Και είμαστε αποφασισμένοι να πετύχουμε. Δεν θα δεχθούμε απειλές και εκβιασμούς. Δεν θα υποκύψουμε. Θα επικρατήσουμε».

Η Ζωή Κωνσταντοπούλου αναφέρθηκε, ακόμη, στις εργασίες και τα πορίσματα της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους και στον πόλεμο που δέχεται σήμερα η Επιτροπή, στα γεγονότα που οδήγησαν στην υπογραφή του τρίτου Μνημονίου, στην μνημονιακή στροφή Τσίπρα και στην προδοσία της λαικής ετυμηγορίας, στις επιπτώσεις που έχουν στην κοινωνία και τη δημοκρατία τα μνημονιακά μέτρα λιτότητας, η σύλιση του κοινωνικού κράτους δικαίου και η υφαρπαγή της δημόσιας περιουσίας. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα Κοινοβούλια, στην προσπάθεια για εκδημοκρατισμό και συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικής, αναφερόμενη στην εμπειρία και τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε ως Πρόεδρος της Βουλής, τονίζοντας ότι και οι θεσμοί πρέπει να συγκροτούν πεδίο έμπρακτης εμπέδωσης της δημοκρατίας, της συμμετοχής και της διεκδίκησης. Επανέλαβε, επίσης, τις προτάσεις-θέσεις για την κατοχύρωση του λογιστικού ελέγχου του χρέους ως κυριαρχικού δικαιώματος των λαών και του δικαιώματος άρνησης αποπληρωμής παράνομων χρεών, καθώς και στην υποχρέωση σεβασμού του αποτελέσματος των δημοψηφισμάτων, που επίσης οι οποίες υιοθετήθηκαν από τη Συνδιάσκεψη.

Οι θεματικές ενότητες που αναπτύχθηκαν στη Συνδιάσκεψη αφορούσαν το δημόσιο χρέος, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, το προσφυγικό, τη νομισματική πολιτική, τις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές, ζητήματα φύλου και περιβάλλοντος. Μεταξύ άλλων, συμμετείχαν οι Γιάνης Βαρουφάκης, Κώστας Λαπαβίτσας, Miguel Urban Crespo (Ευρωβουλευτής Podemos, Ισπανία), Eric Coquerel (Επικεφαλής του κόμματος της Αριστεράς, Γαλλία), Corina Genschel (Blockupy / Die Linke, Γερμανία), Marina Albiol (Ευρωβουλευτής Ενωμένης Αριστεράς, Ισπανία), Lola Sanchez (Ευρωβουλευτής Podemos, Ισπανία), Fabio De Masi (Ευρωβουλευτής Die Linke, Γερμανία), Ερίκ Τουσσέν (Επιστημονικός Συντονιστής Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους), Δήμαρχοι της ριζοσπαστικής αριστεράς και των κινημάτων από ολόκληρη την Ισπανία.

Εναρκτήρια ομιλία στην ολομέλεια της Συνδιάσκεψης για το Plan B στη Μαδρίτη



Ομιλία στη θεματική ενότητα «Λέμε ΟΧΙ στη Χρεοκρατία» 





«Doing Democracy: Societies in Movement» (Μόναχο)

Την Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016, η Ζωή Κωνσταντοπούλου ήταν κεντρική ομιλήτρια στη διεθνή διοργάνωση «Europoly», που πραγματοποιήθηκε στο θέατρο «The Munich Kammerspiele» του Μονάχου. Μίλησε στη θεματική ενότητα «Doing Democracy: Societies in Movement» (Ασκώντας τη Δημοκρατία: Κοινωνίες σε Κίνηση), ενώ την εκδήλωση συντόνισε η γνωστή δημοσιογράφος και ακτιβίστρια Μαργαρίτα Τσώμου.

Το EUROPOLY είναι ένα ευρωπαϊκό θεατρικό και κινηματογραφικό εγχείρημα του Goethe-Institut σε συνεργασία με το Kammerspiele του Μονάχου, τη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, το Sirenos - International Theatre Festival του Βίλνιους, το Teatro Maria Matos της Λισαβόνας και το Tiger Fringe Festival του Δουβλίνου. Στο εγχείρημα συμμετέχουν καλλιτέχνες -σκηνοθέτες, συγγραφείς, ηθοποιοί, ακτιβιστές- από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι μέσα από την τέχνη και τη δημιουργία εστιάζουν στις αλλαγές που επέφερε η οικονομική κρίση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Στο Μόναχο, στο πλαίσιο της ίδιας διοργάνωσης, η Ζωή Κωνσταντοπούλου παρακολούθησε την παράσταση "Καθαρή Πόλη", με πρωταγωνίστριες πέντε μετανάστριες στην Ελλάδα που αφηγούνται τις πραγματικές τους ιστορίες και αναφέρονται στον αγώνα τους να βιοπορισθούν και να επιβιώσουν ως καθαρίστριες, οικιακές βοηθοί και τροφοί



Φωτογραφίες: 
(Μαδρίτη) https://www.facebook.com/zoe.konstantopoulou.official/posts/1558175444498587
(Μόναχο) https://www.facebook.com/zoe.konstantopoulou.official/posts/1557556354560496

Με μια Προκήρυξη που δεν μεταδόθηκε ποτέ, η Ομάδα «Ρουβίκωνας» δεν διέβη τα Στεγανά της ΕΡΤ.


Η «κανονικότητα» και ο «νόμος» στην ΕΡΤ αποκαταστάθηκαν τελεσίδικα, ώρα 21:43’ απόψε , στιγμή κατά την οποία κλούβα Συλλήψεων της ΕΛ.ΑΣ. άφηνε πίσω της την έξοδο του ραδιομεγάρου, με κρατούμενους 22 Νέους της Αναρχικής Συλλογικότητας «Ρουβίκωνας», που νωρίτερα αποπειράθηκαν παρέμβαση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων.

Μόλις είχε περάσει το Πρώτο δεκάλεπτο του βραδινού δελτίου ειδήσεων της ΕΡΤ 1, το οποίο, στο πλαίσιο των 50 χρόνων Κρατικής Τηλεόρασης εκφωνούσε το «όνομα – ‘έκπληξη’» Λιάνα Κανέλη , όταν ακούστηκαν θόρυβοι και φωνές. Με …σαν έτοιμο από καιρό αυτοματισμό, το «κοντρόλ» έριξε «μαύρο» για τα επόμενα δευτερόλεπτα στις Οθόνες, ακολούθησε το σήμα του Σταθμού και ένας αμήχανος χρόνος αφιερωμάτων σε εκπομπές του καναλιού. Ώρα 9:17 η σύνδεση επανήλθε σε «καθαρό» στούντιο και από τις περιγραφές του μάλλον ψυχραιμότερου Πάνου Χαρίτου και της πιο αψίκορης Βουλευτού του Κ.Κ.Ε., προέκυψε ότι μέλη του Ρουβίκωνα «εισέβαλαν» ζητώντας να διαβάσουν κείμενό τους. Στη διάρκεια διακοπής του Προγράμματος η ΕΡΤ, κατ’ ουσία απαγόρευσε την ανάγνωση από Άτομο της Συλλογικότητας , προτείνοντας ως «εναλλακτική» αυτό να μεταδοθεί από Δημοσιογράφο της, ενώ στον ανταγωνισμό «χάρης» μπήκε και η ίδια η Λιάνα Κανέλη , προτείνοντας να το μεταφέρει η ίδια με την αψεγάδιαστη , στεντόρεια και έμπειρη τηλεοπτική της φωνή – κάτι το οποίο απορρίφθηκε από τους Ακτιβιστές.

Ενώ δε, η Βουλευτής συνέχιζε μιλώντας για «βαρβαρότητα», «τραυματισμό», «σπασμένα τηλέφωνα» κλπ. (καταστάσεις πάντως τις οποίες δεν αναφέρει καν η σχετική, καταδικαστική, ανακοίνωση της Διοίκησης της ΕΡΤ) το πρώτο περιπολικό περνούσε την είσοδο της Μεσογείων…
Ακολούθησε Κλούβα των ΜΑΤ στο πεζοδρόμιο, στέλνοντας την ανάλογη διμοιρία στο κτίριο και σε γρήγορους χρόνους νέες Ειδικές και..ανειδίκευτες Δυνάμεις. Μετρήσαμε επιπρόσθετα, τουλάχιστο 7 – 8 περιπολικά ή «βαρύτερα» οχήματα της ΕΛ.ΑΣ. και μεγαλύτερο αριθμό Μηχανών «ΔΕΛΤΑ». Ομολογουμένως είναι δύσκολο να προσθέσουμε επακριβώς τα «συμβατικά» αυτοκίνητα και δίκυκλα της Κρατικής Ασφάλειας που μπαινόβγαιναν σε ανάλογους ρόλους.







Οι «κακοί» που παρέμεναν εκεί «δέθηκαν» με συνοπτικές διαδικασίες και οδηγήθηκαν στη Γ.Α.Δ.Α. αρχικά τουλάχιστο με την ιδιότητα των «προσαχθέντων». Σύμφωνα με νεότερες πληροφορίες , στην παρέμβαση , αλά και στους Κρατούμενους , συμπεριλαμβάνεται και Κόσμος από την και Αναρχική Συλλογικότητα Νέας Φιλαδέλφειας.

• Περίπου ως …νταβατζήδες αντιμετώπισε από την πλευρά της η ΕΣΗΕΑ τους Ακτιβιστές , αναφέροντας χαρακτηριστικά στη δική της ανακοίνωση «…Η ενημέρωση δεν χρειάζεται προστάτες…».

• Το κείμενο της Συλλογικότητας , το οποίο επικεντρώνεται σε Κεφάλαια της Νέας Μνημονιακής Κυβερνητικής Πολιτικής , στην καταστολή και στο Προσφυγικό , ΕΔΩ
  
  

Θαν. Γ. Κ.

Ήταν Τετάρτη   23 Φεβρουαρίου του 1966  όταν στις  18.30 η  Ελένη Κυπραίου  ανακοίνωνε  την έναρξη  της  επίσημης τηλεοπτικής μετάδοσης  προγραμμάτων απο το  ΕΙΡΤ  που αργότερα μετονομάσθηκε σε ΕΡΤ.

Ήταν η αρχή  ενός τηλεοπτικού ταξιδιού  που η  συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ  στις  11 Ιουνίου  του 2013 αποπειράθηκε  με την βία  να το σταματήσει.

Όμως το πραξικόπημα του μαύρου που  έκαναν τα δυο αυτά  συγκοινωνούντα και συγκυβερνώντα δοχεία  της  βούλησης  της ντόπιας και ξένης διαπλοκής, δεν κατάφερε να σκοτώσει την ΕΡΤ όπως  επιθυμούσαν και οι  βαρώνοι της ντόπιας  ιδιωτικής μιντιοκρατίας.

Οι εργαζόμενοι της  ΕΡΤ για πρώτη φορά  στην παγκόσμια ραδιοτηλεοπτική ιστορία, πήραν  την κατάσταση  στα χέρια τους και σαν  αληθινοί θεματοφύλακες της δημόσιας αυτής  περιουσίας και πολιτιστικής κληρονομιάς , έσπασαν τον μαύρο αποκλεισμό και συνέχισαν  την λειτουργία της ΕΡΤ χρησιμοποιώντας το άγνωστο μέχρι τότε  για αυτούς  μοντέλο της  αυτοδιαχείρισης.

Ελεύθεροι  και "πολιορκημένοι" απο την  αγάπη  του και την αλληλεγγύη του ελληνικού λαού αλλά και απο τις δυνάμεις καταστολής  των συντρόφων του Μητσοτάκη και της  Φώφης , για δύο χρόνια  συνέχισαν  την ιστορία της ΕΡΤ  για να μπορούν  σήμερα  ακόμα και οι ξένοι σε αυτόν τον τίμιο αγώνα  να γιορτάζουν  μαζί μας  τα  50 χρόνια της δημόσιας ελληνικής τηλεόρασης.

Σήμερα στην ΕΡΤ από νωρίς το πρωί και μέχρι το τέλος του προγράμματος, οι μνήμες θα ζωντανέψουν μέσα από ειδικά αφιερώματα, συνεντεύξεις και ρεπορτάζ, ώστε να
θυμηθούν οι παλιότεροι και να γνωρίσουν οι νεότεροι τους δρόμους μέσα από τους οποίους «μεγάλωσε» η τηλεόραση στην Ελλάδα.



Ειδικότερα, όλες οι ενημερωτικές εκπομπές της ΕΡΤ1 και της ΕΡΤ3 θα φιλοξενήσουν θεματικά αφιερώματα με καλεσμένους ανθρώπους που ταυτίστηκαν με την ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης – δημοσιογράφους, παρουσιαστές, καλλιτέχνες, προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών κ.ά. – οι οποίοι θα θυμηθούν αξέχαστες στιγμές του παρελθόντος.

Προσκεκλημένοι – έκπληξη θα εκφωνήσουν ειδήσεις, θα «πουν το πρόγραμμα» και θα εξομολογηθούν ανέκδοτα περιστατικά της ελληνικής τηλεοπτικής ιστορίας, σε ειδικά επετειακάfillers που θα διατρέξουν το πρόγραμμα όλων των καναλιών της ΕΡΤ.

Μέσα από ένα διαδραστικό χρονολόγιο με οπτικοακουστικά τεκμήρια από το Αρχείο της ΕΡΤ στη διεύθυνση 50xronia.ert.gr οι χρήστες θα μπορούν να γνωρίσουν όλες τις προσπάθειες που έγιναν από το 1960 μέχρι και το 1966 για την εκπομπή τηλεοπτικού σήματος στην Ελλάδα.

Στην ξεχωριστή αυτή ημέρα, ιδιαίτερο ρόλο θα έχει η Ελληνική Ραδιοφωνία, η οποία θα «δώσει μικρόφωνο» σε αξέχαστες φωνές των περασμένων δεκαετιών μέσα από το Πρώτο, το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα. Ειδικά αφιερώματα, αρχειακές αναφορές, πρόσωπα που «σφράγισαν» την ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης, μουσικές και τραγούδια που γράφτηκαν για τις τηλεοπτικές σειρές της ασπρόμαυρης και έγχρωμης μικρής οθόνης, σπάνια τραγούδια από τηλεοπτικές μουσικές εκπομπές θα διατρέχουν το αυριανό πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.

Επίσης, η Χορωδία της ΕΡΤ θα συναντήσει τους πολίτες της Αθήνας με μικρά μουσικά δρώμεναστο Μετρό του Συντάγματος στις 11 το πρωί και στο σταθμό της Ομόνοιας στις 12 το μεσημέρι.

(Στο παραπάνω κείμενο υπάρχουν  και αποσπάσματα απο δελτία τύπου της ΕΡΤ και απο τις τυπολογίες)





αναδημοσίευση από την klassikoperiptosi

Του Κ. Παπουλή

Δυστυχώς είχαμε δίκιο, όσοι από τον Μάη του 2010 υποστηρίζαμε την έξοδο από το ευρώ και την παύση πληρωμών, ως μοναδική λύση για την Ελλάδα, γιατί αλλιώς θα ακολουθούσε Αρμαγεδδών. 1.

Είναι αλήθεια ότι τότε, θα είχαμε ισχυρή αλλά και ζωογόνα υποτίμηση, της τάξης του 60%, λόγω του μεγάλου εξωτερικού ελλείμματος όπως άλλωστε είχε ανακοινωθεί δημόσια (και από την πλευρά μας) λίγο αργότερα, το 2011.2 Σε μια τέτοια περίπτωση, μετά το αρχικό σοκ, που θα κρατούσε 6-14 μήνες, δεν θα ακολουθούσε ύφεση και ανεργία, αλλά θα υπήρχε ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια έως σήμερα3. Αν μάλιστα η έξοδος από το ευρώ γινόταν αιτία και αφορμή, για σχεδιασμένη βιομηχανική πολιτική, τότε θα είχαμε σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, βελτίωση της παραγωγικότητας, άρα σημαντική βελτίωση των μισθών. Ο πληθωρισμός τον πρώτο χρόνο θα ήταν γύρω στο 12% στην χειρότερη περίπτωση, και μόνο στο βαθμό που αναπληρωνόταν από ανάλογες αυξήσεις των μισθών. Ακόμη, και αν εκείνη την στιγμή, λόγω του μεγάλου δημόσιου ελλείμματος, δεν δινόταν για τον πρώτο χρόνο, όλη η αύξηση στο δημόσιο τομέα, θα υπήρχε μια εισοδηματική απώλεια και μόνο για τους δημόσιους υπαλλήλους, που θα αναπληρωνόταν αργότερα.

Για κάποια χρόνια θα ήταν πιο δύσκολο να αγοράσεις αυτοκίνητο, ηλεκτρικά είδη, εισαγόμενα προϊόντα κλπ, αλλά σίγουρα πιο εύκολο από ότι είναι σήμερα. Από την άλλη, μια σειρά εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες, (υγεία, εστιατόρια, διασκέδαση, εγχώρια τρόφιμα και ποτά, εκπαίδευση, διακοπές στον τόπο μας κ.α) θα γίνονταν όλο και πιο προσιτά και φτηνότερα. Σταδιακά θα υπήρχε υποκατάσταση εισαγωγών από εγχώρια παραγωγή, που θα τόνωνε την ανάπτυξη και την απασχόληση, ενώ ο γεωργικός τομέας θα σημείωνε άλμα.

Το δημόσιο χρέος που ήταν σε εθνικό δίκαιο, θα αναδιαρθρώνονταν σχετικά εύκολα και θα δραχμοποιούνταν. Στο εσωτερικό, τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία κλπ θα έμεναν ανέπαφα. Οι τράπεζες θα πέρναγαν σε δημόσιο έλεγχο, υγιείς, αντί να φάνε δεκάδες δις ευρώ, διογκώνοντας το δημόσιο χρέος. Δεν θα πέρναγαν σήμερα στα χέρια κερδοσκόπων, απειλώντας να κατασχέσουν τους έλληνες.

Η επάνοδος στην δραχμή παρά τον αρχικό κλυδωνισμό, λόγω της ανάκτησης των μέσων οικονομικής πολιτικής θα οδηγούσε στην επαναφορά της ευστάθειας της οικονομίας, τόσο όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα και την εξωτερική ισορροπία, που αποτέλεσαν την δομική αιτία της ελληνικής κρίσης, αλλά και όσον αφορά πολιτικές πλήρους απασχόλησης και δομικής μεταβολής.

Δεν θα είχε χαθεί πολύτιμο δυναμικό νέων και επιστημόνων, από την μετανάστευση, ούτε θα είχε καταστραφεί τόσος κεφαλαιουχικός εξοπλισμός. Η χώρα δεν θα βρισκόταν στην τραγική κατάσταση της αποεπένδυσης και της ελεύθερης πτώσης στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας.

Μια σχετικά διαχειρήσιμη κατάσταση, λοιπόν, μετατράπηκε μέσα σε έξι χρόνια σε εθνική καταστροφή. Η παραμονή στην ευρωζωνική-μνημονιακή πορεία, οδηγεί σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, σε υπερδεκαετή ύφεση. Τίποτε δεν προεξοφλεί την οποιαδήποτε ανάκαμψη ακόμη και μετά το 2018. Μάλιστα οι ιδιαίτερα «ευνοϊκές» εξωτερικές σημερινές συνθήκες, χαμηλά το ευρώ και κύρια οι τιμές του πετρελαίου, θα αναστραφούν.

Οι όποιες ωφέλειες από τις συναλλαγές με χώρες εκτός Ε.Ε., από την πτώση του ευρώ εξανεμίστηκαν από τους κεφαλαιακούς ελέγχους. Σε γενικές γραμμές, η υποχώρηση του ευρώ δεν είναι τέτοιας έκτασης όσο αυτή που «βλέπουμε» με το δολάριο. Με άλλα νομίσματα όπως το γουάν, η στερλίνα, το γιέν, η υποτίμηση του ευρώ τα τελευταία δύο χρόνια  δεν είναι ούτε καν η μισή.  Παράλληλα, υπήρξε μεγάλη ανατίμηση του ευρώ έναντι του ρουβλίου. Η Ρωσία πάντα αποτελεί σημαντικό εμπορικό εταίρο της χώρας και πηγή τουρισμού, ενώ η επιδείνωση των σχέσεών της με την Ε.Ε., έπαιξε εξ ίσου αρνητικό ρόλο. Συγχρόνως είχαμε υποτίμηση της λίρας Τουρκίας έναντι του ευρώ, που αποτελεί σημαντικό ανταγωνιστή της χώρας.

Η μείωση των μισθών κατά 30%, και των εισοδημάτων κατά 50%, η κατάργηση εργατικών δικαιωμάτων και η επισφάλεια, μέσω της πολιτικής της εσωτερικής υποτίμησης, ελάχιστα διόρθωσε την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία, πράγμα που συνεπάγεται, ότι αυτή η πολιτική απέτυχε και τυπικά. Ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας και οι εξαγωγές παραμένουν στάσιμες, ενώ η μεταποίηση υποχωρεί συνεχώς. Η πολιτική που ακολουθήθηκε απλώς συρρίκνωσε και αποδυνάμωσε την οικονομία, χωρίς να την αλλάξει και να διορθώσει το μεγάλο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που οφείλεται στην έλλειψη ισχυρής βιομηχανίας και στο πολύ σκληρό νόμισμα, που είναι το ευρώ.

Με δεδομένη την στάση του γερμανικού παράγοντα, ποιες είναι σήμερα οι επιλογές; Από πού θα βρεθούν 6-7 δις ευρώ ετησίως πρωτογενές πλεόνασμα το 2018 αλλά και τα επόμενα χρόνια, για να φτάσουμε στα πλεονάσματα που απαιτούντα;. Με τους φόρους και το ασφαλιστικό και διάφορα άλλα μέτρα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ;

¨Η με χιλιάδες απολύσεις στο δημόσιο, μειώσεις μισθών και εκμηδενισμό των συντάξεων από μια κυβέρνηση Μητσοτάκη; Με συνδυασμό και των δύο πολιτικών από μια οικουμενική κυβέρνηση; Πιθανότατα θα επιχειρηθεί ο συνδυασμός, ο οποίος οδηγεί στην εξαφάνιση μικρομεσαίων, επιστημόνων, αγροτών, κλείσιμο επιχειρήσεων, στην δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων νέων ανέργων, κατάργηση του όποιου κοινωνικού κράτους απέμεινε κλπ

Με το τρίτο μνημόνιο καταστρέφονται οι «μικρομεσαίοι» όλων των κλάδων, το κεφάλαιο συγκεντροποιείται, η χώρα κατάσχεται και παραδίδεται στα μεγάλα και ισχυρά εθνικά και διεθνή λόμπι.  

Ο κ Τόμσεν, τις τελευταίες μέρες σε άρθρο του έγραψε: «Η Ελλάδα και οι Ευρωπαίοι εταίροι της θα πρέπει να πάρουν δύσκολες πολιτικές αποφάσεις στους επόμενους μήνες, ώστε να καταλήξουν σε ένα πρόγραμμα που είναι βιώσιμο, ένα πρόγραμμα με νούμερα που βγαίνουν». Ένα είναι σίγουρο, ότι το Δ.Ν.Τ., έχει δίκιο όταν λέει ότι απαιτούνται και άλλα μέτρα 9-10 δις ευρώ τουλάχιστον, για να πιαστούν οι στόχοι. Και μάλλον είναι λίγα, και η εκτίμηση συντηρητική. Διότι είναι βέβαιο ότι τα μέτρα   φέρνουν ύφεση, και δεν είναι δυνατόν να έχουμε ανάπτυξη 2%-3% τα επόμενα χρόνια, για να μην παρθούν άλλα. Αντίθετα λειτουργούν πολλαπλασιαστικά στην ύφεση. Δηλαδή το υφεσιακό αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερο από τα μέτρα. Αφού το ΑΕΠ μειώνεται, μειώνονται και τα έσοδα, συνεπώς τα μέτρα που απαιτούνται είναι πολύ μεγαλύτερα από το τελικό αποτέλεσμα. Δηλαδή μπορεί να χρειάζονται 20 δις μέτρα για να εξοικονομήσεις στο τέλος 6δις-7δις, ενώ η ύφεση που θα προκαλέσουν τα συγκεκριμένα μέτρα θα είναι μεγαλύτερη από 20 δις, αφού ο πολλαπλασιαστής είναι πάντα μεγαλύτερος της μονάδας (μόνο στην τρελή σφαίρα της φαντασίας-επιτυχίας του πρώτου μνημονίου είχε εκτιμηθεί ως 0,5).

Αυτό άλλωστε έγινε και στο παρελθόν, για να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός, για να μηδενιστεί ένα πρωτογενές έλλειμμα 7%-8% του ΑΕΠ του 2009, δημιουργήθηκε τριπλάσια ύφεση. Συνεπώς δεν μπορούμε να αποκλείσουμε νέα κάμψη της οικονομίας ακόμη και πέραν του 10% του ΑΕΠ έως το 2019. Το μόνο που φρενάρει κάπως την κατάσταση, είναι όπως είπαμε η τιμή του πετρελαίου.

Άλλωστε, όπως ανακοινώθηκε, το 2015 υπήρξε μείωση των φορολογικών εσόδων κατά 600 εκ ευρώ σε σύγκριση με το 2014, δηλαδή περίπου κατά το 1/2 της μείωσης του ΑΕΠ (που ήταν 0,7%).

Είμαστε λοιπόν μπροστά στο σημείο τήξης της χώρας. Το ερώτημα ευρώ ή δραχμή επανεμφανίζεται δριμύτερο. Όλο και περισσότερο το δίλημμα: «ή και άλλα και άλλα και άλλα, μέτρα, ή δραχμή» θα βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη.

Από την άλλη το κύμα των μεταναστών και η πιθανότητα να εγκλωβιστεί ένας απίθανος αριθμός στην χώρα, κάνουν τις συνθήκες πιο εκρηκτικές.

Τέλος είναι στο πολιτικό επίπεδο που δεν εμφανίζεται προς το παρόν εναλλακτική λύση, και δεν πρέπει να αποκλειστεί μια μακροχρόνια πολιτική αστάθεια, αν όχι πολιτικό χάος.  

Το μεγάλο ζήτημα είναι, αν υπάρχει η πολιτική μαγιά με την απαραίτητη ωριμότητα για να παίξει τον ρόλο του καταλύτη.

Όσον αφορά την αριστερά - πέραν της ανυποληψίας που της πρόσθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ- είναι σε μεγάλο βαθμό ισχυρές νέο-τροτσκιστικές, αντιλήψεις, που διαβάζουν ανάποδα ελληνική κρίση, υποβαθμίζοντας, αν όχι εξαφανίζοντας (ως δομική της αιτία) την συμμετοχή στο ευρώ και στην Ε.Ε.. Η απάντηση είναι μια και μοναδική, η κομμουνιστική, χωρίς καν μεταβατικά ή άλλα συγκεκριμένα προγράμματα. Ο λεγόμενος «κομμουνιστικός» χώρος παρά την αγωνιστική του προσπάθεια, δεν είναι ικανός να θέσει το ζήτημα, αλλά μάλλον το συσκοτίζει. Αντί μιας κατεύθυνσης κοινωνικών συμμαχιών που να οδηγεί σε μια νέα πολιτική πλειοψηφία, δηλαδή ένα μίνιμουμ κυβερνητικό πρόγραμμα κοινωνικής αναγέννησης και εξόδου από την κρίση, προβάλλει το «τι ευρώ, τι δραχμή, επανάσταση σοσιαλιστική», με αόριστο τρόπο μια κομμουνιστική έξοδο, είτε τώρα (Ανταρσυα) είτε στο φωτεινό αύριο (ΚΚΕ). 4

Ενώ η αριστερά δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη τύχη, δεν είναι αυτή την στιγμή υπαρκτός, ούτε ένας δημοκρατικός-πατριωτικός χώρος που θα βγάλει την χώρα από την κρίση.

Αναρωτιέται κανείς, αν η πολιτική ιδιομορφία της Ελλάδας στην Ευρώπη, να έχει εργολαβία η αριστερά την υπόθεση της εξόδου και της ρήξης, θα διορθωθεί μέσα από την δημιουργία ενός κόμματος στα δεξιά του πολιτικού χάρτη, ή θα δούμε μόνο μια δυνατή Χ.Α.. Σίγουρα τώρα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για ένα άλλο εγχείρημα.

Υπάρχουν βέβαια δυνάμεις, που θέλουν να κινηθούν σε μια άλλη κατεύθυνση, όπως το Σχέδιο Β, η ΛΑΕ, το ΕΠΑΜ, ο «Κορδάτος», ανένταχτοι, ο «εργατικός αγώνας», κινήσεις της «Δραχμής», επιστημονικές συσπειρώσεις και σύλλογοι κλπ, αλλά και σημαντικό κομμάτι αγωνιστών από το ΚΚΕ και την Ανταρσυα. Μέχρι σήμερα για διάφορους λόγους,  δεν φαίνεται ότι μπορούν να σφραγίσουν την συγκυρία.

Η σκληρή πραγματικότητα είναι όμως εδώ: Θα εξατμιστεί η πατρίδα μας ή θα εγκαταλείψουμε επιτέλους το ευρώ; Σύντομα; ή το πλήγμα της παραμονής θα είναι μη ιάσιμο; Η έξοδος θα είναι τακτική και συγκροτημένη ή χαοτική και άτακτη; Τι επιπλέον πολιτικές χρειάζονται και πόσο πιο δύσκολες είναι αυτές σήμερα σε σχέση με το αν η έξοδος είχε επιτευχθεί το 2010;

1: . (π.χ., βλ: του ιδίου, Ωραία μου ΟΝΕ καιρός για διαζύγιο, εφημερίδα, δρόμος, Απρίλιος του 2010). www.e-dromos.gr

2) Βλ: www.theo-mariolis.gr, Η Οικονομική Πολιτική Εντός και Εκτός ευρώ, ομιλία του Θ. Μαριόλη σε εκδήλωση, του Μετώπου Ανατροπής και Αλληλεγγύης το 2011, που έγινε στην ΕΣΥΕΑ με τίτλο: “Παύση πληρωμών- η επόμενη μέρα” .

3) βλ: Θ. Μαριόλης, «Δυναμική της ανεργίας, χρηματοδότηση του εξωτερικού τομέα και αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας», ομιλία σε ημερίδα του Σχεδίου Β, το 2012, αλλά και στον συλλογικό τόμο «Ευρώ ή Δραχμή, Σχέδιο Β» σελ 139, εκδ. Κοροντζή

4) Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι ο αρθρογράφος δεν είναι υπέρ μιας αγωνιστικής αλλά και πολιτικής-εκλογικής συνεργασίας με αυτές τις δυνάμεις.





αναδημοσίευση από το sxedio-b.gr